Chênh lệch trình độ giữa kỳ thủ chuyên nghiệp và nghiệp dư

Theo quan điểm của Liên đoàn Shogi Nhật Bản, kỳ thủ Lục cấp - cấp thấp nhất tại tại Trường Đào tạo Kỳ thủ có trình độ tương đương với kỳ thủ nghiệp dư Tam đẳng - Tứ đẳng, mức độ có thể đại diện cho tỉnh tham gia các giải nghiệp dư toàn quốc[37]. Ước tính này trở thành thước đo được sử dụng truyền thống để so sánh chênh lệch trình độ giữa kỳ thủ chuyên nghiệp và nghiệp dư.

Vào thời kỳ Chiêu Hòa, có một số trường hợp đặc biệt như Hanamura Motoji và Koike Jūmei được công nhận rộng rãi và thậm chí được xem xét đặc cách cho trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp mà không thông qua Trường Đào tạo. Tuy nhiên việc một kỳ thủ chuyên nghiệp bị một kỳ thủ nghiệp dư đánh bại cũng được xem là nhục nhã. Dẫu vậy, vào thời Bình Thành, mặt bằng chung trình độ của các kỳ thủ nghiệp dư đã được nâng cao và càng ngày càng có nhiều trường hợp kỳ thủ nghiệp dư giành chiến thắng trước các kỳ thủ chuyên nghiệp tại các giải đấu chính thức, như trường hợp của Segawa Shōji - người đã tham gia nhiều giải đấu chính thức và đạt thành tích tốt, được dự Bài thi Kết nạp Kỳ thủ chuyên nghiệp, vượt qua bài thi và trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp.

Vấn đề kỳ thủ nghiệp dư trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp

Vào ngày 28 tháng 2 năm 2005, Segawa Shōji - một kỳ thủ nghiệp dư mạnh đã đệ đơn lên Liên đoàn Shogi Nhật Bản yêu cầu được trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp. Segawa từng đạt Tam đẳng ở Trường Đào tạo Kỳ thủ và buộc phải rời trường do giới hạn 26 tuổi. Sau đó ông tiếp tục tham gia các giải đấu chính thức với tư cách kỳ thủ nghiệp dư, đạt được tỉ lệ thắng hơn .700, trong đó đánh bại cả Kubo Toshiaki - lúc đó đang là kỳ thủ Hạng A Thuận Vị Chiến, ở giải đấu Ngân Hà Chiến.

Khi nhận được đơn của Segawa, các kỳ thủ chuyên nghiệp đã có sự bất đồng ý kiến. Một số người cho rằng nên cho Segawa lên chuyên vì trình độ của ông giờ đã ngang hàng với các kỳ thủ chuyên nghiệp, số khác cho rằng không nên cho Segawa lên chuyên vì ông đã thất bại ở Giải Tam đẳng. Vấn đề này thu hút sự quan tâm đặc biệt không chỉ ở giới shogi và người hâm mộ mà còn của công chúng nói chung.

Trong quá khứ đã từng có trường hợp kỳ thủ nghiệp dư lên chuyên: vào năm 1944, một shinkenshi là Hanamura Motoji đã dự bài thi lên Ngũ đẳng chuyên nghiệp và vượt qua bài thi, trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp. Tuy nhiên Hanamura không phải là cựu học viên Trường Đào tạo, và trước đây chưa từng có tiền lệ cho phép cựu học viên Trường Đào tạo được phép lên chuyên.

Vào ngày 26 tháng 5 năm 2005, Đại hội Kỳ thủ quyết định cho phép Segawa đặc cách thực hiện bài thi lên chuyên - nếu vượt qua bài thi sẽ được trở thành kỳ thủ chuyên nghiệp xếp vào Free Class. Vào ngày 16 tháng 6, thể thức bài thi được công bố: Segawa sẽ phải đánh loạt trận 6 ván với 6 đối thủ khác nhau gồm 4 kỳ thủ chuyên nghiệp, 1 Nữ Lưu kỳ sĩ và 1 học viên Trường Đào tạo. Nếu Segawa giành chiến thắng 3 ván sẽ ngay lập tức được công nhận là Tứ đẳng chuyên nghiệp, xếp vào Free Class. Segawa giành chiến thắng ván thứ 5 vào ngày 6 tháng 11, kết thúc loạt trận với thành tích 3-2 và chính thức được phong là Tứ đẳng chuyên nghiệp. Sau đó Liên đoàn cũng đã thiết lập quy chế Bài thi Kết nạp Kỳ thủ chuyên nghiệp[38].

Vào ngày 8 tháng 12 năm 2014, Imaizumi Kenji với thành tích 3-1 đã trở thành người đầu tiên lên chuyên thông qua hệ thống Bài thi mới.[25]

Chênh lệch trình độ giữa kỳ thủ chuyên nghiệp và máy tính

Từ những năm 2000, các phần mềm shogi máy tính đã có thể thi đấu ngang ngửa các kỳ thủ chuyên nghiệp, với kỳ thủ Hashimoto Takanori thi đấu với phần mềm TACOS do Īda Hiroyuki phát triển vào năm 2005, và Watanabe Akira (đương thời là Long Vương) đấu với phần mềm Bonanza do Hoki Kunihito phát triển vào năm 2007. Ở hai trận đấu này các kỳ thủ chuyên nghiệp đều đã giành chiến thắng, nhưng các ván đấu đều rất sát sao.

Từ những năm 2010, các phần mềm shogi máy tính bắt đầu vượt qua trình độ của các kỳ thủ chuyên nghiệp, khi Nữ Lưu kỳ sĩ Shimizu Ichiyo thất bại trước phần mềm Akara 2010 (được chọn bằng biểu quyết trong số 4 phần mềm) vào năm 2010, và kỳ thủ đã giải nghệ Yonenaga Kunio Vĩnh thế Kỳ Thánh cũng đã phải chịu thất bại do một sai lầm ở trung cuộc trước phần mềm Bonkers tại giải đấu Tướng kỳ Điện Vương Chiến lần thứ nhất vào tháng 1 năm 2012. Như vậy mặc dù máy tính chưa thể đánh bại một kỳ thủ chuyên nghiệp theo nghĩa hẹp, máy tính đã giành thắng lợi trước một kỳ thủ chuyên nghiệp theo nghĩa rộng.

Vào năm 2013, giải đấu Tướng kỳ Điện Vương Chiến lần thứ 2 được tổ chức với thể thức đồng đội giữa 5 kỳ thủ chuyên nghiệp và 5 phần mềm shogi đạt thành tích tốt nhất tại Giải Vô địch Shogi máy tính Thế giới lần thứ 22. Ở ván 2, kỳ thủ Satō Shin'ichi Tứ đẳng đã phải chịu thất bại trước phần mềm ponanza - đây là lần đầu tiên một kỳ thủ chuyên nghiệp đang hoạt động chịu thất bại trước máy tính. Ở ván 5, kỳ thủ lúc đó đang thi đấu ở Hạng A Thuận Vị Chiến là Miura Hiroyuki cũng đã để thua trước phần mềm số 1 lúc đó là GPS Shogi. Chung cuộc kết quả thi đấu của các kỳ thủ chuyên nghiệp tại Tướng kỳ Điện Vương Chiến lần thứ 2 là 1 thắng, 3 thua và 1 hòa. Sau đó vào năm 2017 tại Điện Vương Chiến kỳ 2, phần mềm ponanza cũng đã đánh bại Satō Amahiko Danh Nhân (Duệ Vương). Sau kỳ này, giải đấu Điện Vương Chiến không còn được tổ chức, Duệ Vương trở thành giải đấu danh hiệu thứ 8 và năng lực của shogi máy tính đã được công nhận rộng rãi là vượt xa kỳ thủ chuyên nghiệp.